Idzie to tyż posuchać na
www.ojgyn.blog.onet.plJak tyn czas warto śleciŏł. Jesce czowiek niy wylŏz blank ze dzieciynctwa a sam już chop zwiykowany, stary knaker. Ale łod trowniola siedzi we czowieku moc zachōw, kere ino lecy kedy pokazujōm sie czowiekowi, ftorymu ci już dŏwno pizło Abrahama. Mało kery, bali i ze starych purtōw boczy, iże we 1948 roku sztartła nŏjbarzij wywołanŏ auducjŏ Radia Luksemburg, keryj szło posuchać kŏżdŏ niydziela ło jedynŏstyj na łodwieczerz, nō... we nocy. Łod tego tyż czasu wszyjske tameszne mode ludzie niy poradziyli sie doczkać słōwecek: „This is Radio Luxembourg” ftore napoczynali audycjŏ „Top Twenty”.
U nŏs we Polsce ta mōłda napoczła sie pŏrã lŏt niyskorzij, bo tak ōngyfer wele 1956-60 roku kej to ynglickŏ wersyjŏ Luksymburga napoczła profitōwać na isto sakramunckōm kwŏlbōm we naszyj tajli Ojropy.
Jak to szykowniście śpiywała kapela „Perfect”:
„A w sobotnią noc
Był Luxemburg, chata, szkło
Jakże się chciało żyć!”
Miŏłech cheba ze dziesiyńć ino lŏt kejech usłyszŏł piyrszy rōłz ło śpiywŏku, ftory sie Elvis Presley mianowŏł. Radia suchało sie na radyjoku marki Pioniyr abo Mazur-Lux. U mie jesce, po starce Anie, uchowŏł sie taki przedwojynny radijok Elektrit Opera takŏ ci „zuperheterodyna” wyrobianŏ we Wilnie. Te ci to barzij zabrane poradziyli sie lajstnōńć Stolica (łod 1954r), fōnkgyryjt, radijok Śląsk ze platyszpilerym i UKF-ym (łod 1956r) abo nŏjbarzij moderny radijok Bolero. Skuli tego cŏłkigo Elvisa Preslea toch nachytŏł po pycholu łod farorza Jana Nity we mojij Jōzefce. Bōło to we 1957 abo 58 roku już po tym jak gruba „Wyzwolenie” sfinansjyrōwała sprawōnek kościoła, zamōntowanie takigo ci blank nowygo łoświytlynia i nŏrychtōw nagłōśniajōncych. Łod tego czasu kapelōnki swoji kŏzania prawiyli na kazatelnicy ale bez mikrofōłn, niy musieli sie tak przi gŏdce ansztryngować a bōło łōnych słychać we nŏjdelszym kōntku kościoła. Nŏs bajtli, kapistrantōw interesjyrowało wszyjsko, co wtynczŏs bōło moderne, tym tuplym tyż i ta cŏłko nagłōśniajōncŏ anlaga, ta nowŏ insztalacyjŏ. Starsze kapistranty napoczli przi tych fizimatyntach festelnie majstōwać, fest kryńcić kōłeckōma, szaltrować bele co i łorŏz poszłooo... i na kościōł gruchła na cŏłki karpyntel śpiywka Elvisa Presleya „Hearthbreak Hotel” a zatym jesce „I Got a Women” tela, co ta śpiywka już do łostatka niy doleciała, niy nastykło czasu, bo do zŏkrystyji wparzōł jak ściykły bul kościelny (ftorego my śpikole mianowali Hitlerym), wyszaltrowŏł wszyjsko... co tam wyszaltrowŏł? Wytargŏł szteker ze sztekdōłzy i tela my mieli uciychy.
Tak po prŏwdzie to dziepiyro kajsik kole szejśćdziesiōntego roku, po wyjńściu już ze podstawōwki napoczli my wszyjske suchać tego radyja nałōgowo bez łopamiyntaniŏ. Przecamć ludzie, to bōło jedzine zdrzōdło richticznyj muzyki, znaczy sie rock’n’rolla. Do Pioniyra a niyskorzij Stolicy zbajstlowŏłech antyna, kero miała kajsik kole piyńćdziesiōnt myjtrōw dugości (drōt szŏł tak naobkoło dachu mojigo familika) ale za to jak ci bōło słychać kej Jimmy Sacille abo Allan Freeman napoczynali swoji: „This is Radio Luxembourg” a niyskorzij lecieli kōnski Roya Orbisona, Cliffa Richarda abo skorzyjszego Tommy Steele’a „Sining the Blues” abo „Rock With the Caverman”.
Jŏ, i niyftore moje kamraty, to na tych audycjach Radia Luksymburg (już po szejśćdziesiōntym roku) uczyli my sie ynglickigo jynzyka a jesce niyskorzij zestŏwiali my, puszczali na sztrich śpiywki ze tyj „Top Twenty” i drukŏwanyj we Sztandarze Młodych listy szlagerōw Romana Waschki łoprzityj na New Musical Express.
Blank inkszōm zortōm bōła nadŏwanŏ łod 1955r Rewia Piosenek ze Krakowa Lucjana Kydryńskigo. Napoczynała sie ta audycjŏ śpiywkōm „C’est si bon” Earthy Kitt. Na łostatku jesce napoczła nadŏwać Rozgłōśnia Harcerskŏ (wele 1960r). I to we tych radyjach mōgli my, modzioki piyrszy rōłz usłyszeć Connie Francis ze jeji „Vacation”, Brenda Lee, Chubby Checkera, Neila Sedaki, Ricky Nelsona abo tyż nŏjbarzij wywołane śpiywki Presleya: „Love me Tender” lebo „It’s Now Or Never”. Nō i już chnetki pō nich: „She Loves You” Beatlesōw. Ku tymu jesce bez pŏra lŏt (ło łostatka szejśdziesiōntych lŏt) fōngowali roztomajte platy na postkartach, ftore szło nagrać we Katowicach na Wawelskij. Ale, to już jes blank inkszŏ, i na zicher mynij interesantnŏ, bŏjka.
Te łocałbrowanie minyło kej we latach siedymdziesiōntych naszŏ radijokowŏ trōjka napoczła nadŏwać we sztereo i pokŏzali sie nowe radijoki, platynszpilery i zatym roztomajte tōłnbandgyryjty na ftorych sie nagrŏwało fōrt roztomajte kōncyrty ze miymieckij telewizyji. Nō, i śniymi do kupy przikwanckała sie ku nōm pornografijŏ.
Ale, kej tak kuknōńć do zadku, to mielichmy roztomajte cufale sam u nŏs we Polsce. Przed tym wywołanym Paździyrnikiym 56r tyn cŏłki zeks, to bōł, poduk Gomułki, pierōnowo zgnity Zachōd. Przeca tyn łoszkliwy zeks łodciōngŏł ci bezmać modziokōw łod...”walki klas”, łod jedzinyj słōsznyj liniji paryji. Byli przecamć wtynczŏs tyż roztomajte akadymije i wiyczōrnice „ku ćci” a kejby już prziszło do tańcowaniŏ, to poduk zakōnu łodlygłōść miyndzy dziołchōm a synkami musowo bōła 20 cyntimyjtrōw (rechtory poradziyli miyrzić ci jōm myjtermasym abo linijŏrzym). Bōło ci wtynczŏs we Polsce blank ajnfachowo, zgrzebiylnie, hasiato i sztajfnie choby we sznōrowanym babskim żywotku. I sam ci łorŏz te sznōrki, te szplatki pukli ze praskiym, kej 31 lipca 1955r (ja, ja szejśdziesiōnt lŏt tymu nazŏd) we Warszawie napocznōł ci sie V Światowy Festiwal Modziyży (fajrant bōł 14 siyrpnia). Cōż to sie wtyczŏś we Warszawie wyrŏbiało. Rzōńdziōł, reskiytowŏł naszōm Polskōm jesce Bolek Bierut, ftory blank sie niy spodziŏł takij uciychy we Warszawie (i niy ino tam). Na tych ci warszawskich hulicach łod rozwidnioka aże do szaroka na drugi dziyń sztyjc tańcowali we farbistym prziłobleczyniu modzioki ze cŏłkigo świata. Wieluch uwidziało piyrszy rōłz Nyjgra żywego a i na bezrok niy ino we Warszawie narodziyło sie moc szekuladowych dziecek.
We 1957r Express Wieczorny łoznŏjmiōł, iże bydōm piyrsze po wojnie wybory Miss Polonia. Nŏjprzodzij byli eliminacyje we Białymstoku, Bydgoszczy, Chorzowie, Gdańsku, Rzeszowie, Warszawie i we Wrocławiu a zatym we Hali Stoczni Gdańskij wygrała je dziołcha ze Krakowa Alicja Bobrowska. Daleko zaszła tyż i naszŏ Chorzowiōnka, ftoryj zdjyńcie wisiało u starego Semraua na Wolce jesce bez pŏrã lŏt. Rok niyskorzij welōnek Miss Polski bōł już we Warszawie, kaj na Torwarze „miskōm” łostała Zuzka Cembrowskŏ a drugōm wicymiss – Krystyna Żyła. Tak ci sie to tamesznym ludziōm niy zdało, iże łobalyli wōz transmisyjny i narobiyli stopierōńskij łostudy a jōm łobciepali tōmatami. Juzaś ze tōm wicymiskōm bōł inkszy fal, bo bezmać po jednyj srogij balandze wyciepli jōm bez łokno ze warszawskigo hotylu Grand. Ale, to możno niyprŏwda i styknie. Ja, to wszyjsko do kupy, to bōło jak duch wolnygo świata, jak nŏjsrogszy karnewal. Łod kwiytnia 1956r tyż jesce napocznōł fōngować we Warszawie sztudyncki Klub Stodoła kaj tyż ci piyrszy rōłz we Polsce zbajtlowali śtriptyś (striptease, striptiz). Ale co tam Warszawa. U nŏs we Katowicach we 1965 postawiyli szykownisty hotyl Katowice i tam tyż szło sie pōjńść łobejzdrzić tyn cŏłki śtriptyś we nocnym barze. Tak możno po trzech-śtyruch latach już chnet wszandy szło tyn śtriptyś połoglōndać. I we postawiōnym we 1971r hotylu Silesia (kaj we jego nŏjlepszejszych czasach spŏł Charles Aznavoura, Josif Brodski, Krystian Zimerman, Czesław Miłosz abo Andrzej Wajda), i Centrum (terŏzki U Michalika), nō i sam u mie we Chorzowie we Goplanie abo Magnolii.
A jŏ jesce bocza jak we Hucie Katowice łoddŏwali piyrszy srogi piec, to sam na Ślōnsk przikludziōł sie sōm Aleksiej Kosygin, ftory niyskorzij ze naszymi fachmanami fajrowŏł tam chnet bez cŏłkŏ noc. Nŏjwicniyjsze w tym wszyjskim bōło to, iże za czasōw Bieruta abo Gomułki to ta pruderyjŏ kōmunistycnŏ łod katolickij niyczym sie niy łozrōżniali a kej we 1965r we telewizyji pokŏzała sie chnet blank seblecōno we takim kōnsztiku „Piękna Helena” – to Gomułka poradziōł prasknōńć szczewikiym we tyn radijok ze luftklapōm – jak ci to ło fernzyjerze gŏdŏł Wiech (Stefan Wiechecki).
Zaloguj się
Zarejestruj się
FAQ
Szukaj
