Świętochłowice - Forum bez polityki

Idzie to tyż posuchać na www.ojgyn.blog.onet.pl

Anó, śleciało już łod tego czasu he, he chnet piyńćdziesiónt piyńć lôt, kiejech ci we siyrpniu bół do do kupy ze harcyrzami na takij górze kole Żywca, kierô sie Żar mianuje (to kajś kole Porąbki). Jôch miôł wteda – jakech bół pedziôł chnet chnet szesnôście lôt i jedyn kamrat mojigo niyboszczyka Łojca łobiecôł jesce mojimu faterkowi, co mie naumi lôtać na szybowcach, na takich fligrach – jak ci to Miymce mianujóm – zyjgelflugcojgach (glyjtrach).
Dugo to zetwało (nôjprzodzij na flugplacu we Katowicach, na Muchowcu) podwiyl żech ci niy pochytôł tych wszyjskich knifów, ale... ino „teoretycznie” ze ksiónżek. Nó, a niyskorzij tyn ałsflug we góry na tyn Żar. Musza sam jesce spómnieć, iże niy wyrychtowali tam jesce tyj dupnyj eletrowni – jak to gôdali – „szczytowo-plómpowyj” – Porąbka-Żar. Styknie, iże rzykna, co tam, blank na samiuśkim wiyrchu, bół ci gryfnisty flugplac na ftorym modych ludzi uczyli furgać na tych szybowcach. Te modzioki, kiere terôzki te glyjtry możno ino ze telewizyji wiedzóm, to sie blank niy poradzóm wystawić, forsztelować jak ci tyż kiejsik łóne wyglóndali. Bół ci taki tam szybowiec, ftory sie „ABC” mianowôł. I to ci bóła takô kista, łotwartô łod wiyrchu maluśkô putnia ze krzidłami i sztachytami pomotlanymi drótym. Coby taki ptôk sztartnół, musiało go dobrych pôrã chopa cióngnóńć na takich góminiannych sznórach. Te istne pyndalowali, gzuli drab w dół po spadzie a kiej sie ta góma nacióngła, sztartowôł dziepiyro tyn ptôk, tyn zyjgelflugcojg. I jô tyż tak miôł furgać za pôrã dni. A iże jô bół festelnie szlang, chudy jak grochowo tyka, musiôł mi tyn côłki „insztruktor” pod rzić wetkać miech ze piôskiym, boch bół deczko za letki na ta lufciannô zacha. Dziyń przed tym mojim piyrszym flugiym zicnyli my sie na łodwieczerz kole fojery a jedyn ze tych starszyjszych napocznół nóm łozprawiać bele jake bery ło tych naszych fligermanach. A to ło Francku Żwirce i Staśku Wigurze, ftorzi sie łozpraskli ło góra jedynôstego wrzyśnia 1932 roka nałónczôs jejich flugu do Pragi. A a to ło Skalskim, a to ło inkszych, i niy ino Polokach.
Nale, jakech gôdôł, niy poradziółech sie doczkać, kiej tyn piyrszy rółz pofurgna w lufcie. Nó, i stało sie. Tak kole dziesióntyj z rańca byli my już wszyjske na tym „pasie startowym”, na tyj sztartbanie na spadzie góry, dwa szybowce, dwa te „ABeCôki” byli już narychtowane. Klara już bóła wysoko, letki wiaterek, te chopcy, kiere dzisiôj niy mieli lôtać, trzimali już ta rubô góminiannô sznóra (po sześciuch ze kôżdyj zajty). Insztruktor, Wiśniewski mu bóło, sprawiół szykowny miech ze piôskiym, coby mi go pod dupa wrajzić. Nó, i wlazuja pomaluśku do tyj putni, do tyj kabiny. Zicnółech na tym miechu z piôskiym, „wolant” trzimóm miyndzy giyrami, szłapami sie spiyróm na łorcyku, chopy nasztramowali ci te góminy i wszyjskie muszymy doczkać, kiej tyn côłki gówny macher do zignal takóm krasiatóm fankóm.
Sztreknół sie łón bół na szpice, dźwignół ta graca ze tóm fanóm, chopcy przi tych sznórach nasztramowali muskle i... poooszliiiii.
Nôjprzodzij polekuśku, corôz to gibcij, góminianne sznóry sie nacióngli... a jô sztram jesce trzimóm ta brymza, coby za chnet niy sztartnóńć... chopcy już pierónym gzujóm, góma sie nacióngô i... prask, puściółech ta brymza... Nôjprzodzij poleku, ażech sie rozfechtowôł, ździebko z górki po spadzie i... jużech jes we lufcie...
Ludzie! Môcie anóng co sie symnóm dziôło? Furgóm. Pod spodkiym woda ze jezióra, na wiyrchu ani jednyj chmurki, ino ptôki kole mie świyrgolóm, furgajóm sie tak naobkoło mie i dziwujóm sie, co za iglaty cudôk sam ci jich szteruje. Jô tyż choby ptôk (ja... i niy chichrać mie sie sam, bo niy tyn ptôk abo ipta, ło kierym wice sie łozprawiô)... môcie anóng... w lufcie, furgóm... terôzki letko łorcykiym do lewa, i tym – jak to gôdajóm fachmôny – „wolantym” tak ździebko do sia... coby sie deczko do wiyrchu sztreknóńć. Cicho, ino lekuśki wiaterek szumi, fucy i po daklach wieje... tego sie na ziymi niy poczuje... kole mie abo maluśkô chmurka, wydowo sie, iże idzie jóm gracóm grajfnóńć. Pierónie dej pozór! Bo jesce ze tyj krzini wyfukniesz, choby do stawu na „Lidze” we Chorzowie! Suchejcie! Zarôzki tyż mi sie spómnieli te dwa starożytne chopy: Ikar i jejigo fater Dedal. Tela, iże łóni kcieli jakimuś tam dioseckimu Minosowi ze tyj wyspy Krety pitnóńć, po tym jak mu zbajstlowali tyn côłki „labirynt” dlô tego Minotaura. A jô niy. Jô sóm kciôł furgać, choby nasze chopcy Żwirko i Wigura, kiere sie łoztrzaśli ło góra pod Cierlickiym Górnym (łoziym kilomyjtrów łod Cieszyna), ale jesce przodzij piyrsze łobfurgli côłkô Ojropa naobkoło. Abo jak tyn Stasiek Makula, nasz nôjlepszy szybownik, mistrz świata, a niyskorzij piyrszy, kiery we Polsce lôtôł na tym IL-e 62, kiery my sie łod Ruskich lajstli.
Nó ale, co tam Żwirko i Wigura, co tam Makula... jô furgóm... corôzki wyżij... jesce we prawo... ja, ja, ino tak trzimać... jezderkusie jaki gryfny ptôk kole mie furgô...
– Nó, cóżesz ty sie tak gawcys ptôku gupi na mie? I co tak krakôsz choby jakosik glapa, abo moja Elza, kiej sie łod Pyjtra ze piwa do dóm przikludza. Gupieloku, niy widziôłeś Ślónzôka na fligrze... Niy widziôłeś jesce chopa ze papyndeklowymi krzidłami? Fligraś do terôzka niy widziôł? Ptôku jedyn!
Bo dló mie, to bół nôjlepszy fliger, taki „Mustang” na kierym nasze chopcy, nasz Skalski u Ynglynderów bez wojna furgali i robiyli Adolfowi łostuda kole rzici. To nic, iże to jes ino szybowiec, kiery niy mô szofyrki, ino takô putnia we kieryj jô na miechu z piôskiym siedza. Ale furgóm i to piyrszy rółz sóm. Moga pofurgnóńć kaj ino kca... nó możno tak mi sie ino zdô, co moga tam, kaj kca?
Jezderkusie! A to co? Cosik mi sie sam belónce, cosik mie tyrpie na lewo i na prawo... terôzki sznupóm na dół... Ojgyn trzimej sie luftu bo drabina biera... to niy dlô śmiychu... sam na isto ino luftu sie idzie chycić. Pierónów sto, a to co juzaś? Jô „wolant” do sia, a fliger, co jô gôdóm fliger? Tyn pieróński karasol... bo na isto łogibô mi sie tyn zyjgelflugcojg gynał choby jakisik keciok naobkoło. Jerónie, bydzie pokój, abo niy? A sam ziymia corôzki bliżyj. Jak to juzaś szło: „wiecne łodpoczywanie...” pierónie, a Mamulka i Starka gôdali, cobych skorzij poszôł do kapelónka Wali do spowiydzi! Ło sto pierónów, diosków łognistych ale ta łódka tam na dole mô dupny mast, jesce deczko a bółbych go na isto sam zahôczół. Jakô łódka, jaki szif ? Przeca jô jes we lufcie. Jerónie a możno richtik niy na dugo byda we tym lufcie? Ludzie, przeca to niy ziymia, i kwiôtki na nij, ino... woda... ze tego jezióra...
Trza bóło pierónie do Miyndzybrodzia na wywczasy ze Mamulkóm pojechać abo do Jeleśni jak kôżdyrok kej jesce Tatulek żyli, a niy brać sie do furganiô. Co jô gôdóm? Przeca jô już niy furgóm ino ślatuja do wody direkt na pychol. Tyż to diosi nadali!!! Zarôzki, zarôzki! A co to gôdôł tyn kamrat mojigo Fatra, tyn côłki łoszkliwiec, kiery mie namôwiôł do tego furganiô? Ja, wiym, ino ruła, ino pokój. Ino sie niy nerwować, bo co nôgle, to po dzioble. Fajnie sie pierónowi tam na ziymi we tym hangarze, we tyj flugcojghali gôdało. A sam we lufcie jak czowiek mô mieć ruła i pokój, kiej ślatuje choby batki łod staryj Gerliszki ze pynkniyntóm gómóm. Co jô tyż sam fandzola, ło batkach, ło Gerliszce, ło góminie ?...
Chopie ty sie spamiyntej, bo chnet moge być po cia... a gôdali, co mój Łojciec (Pónbóczku świyć nad jejigo duszyckóm) za wczas zemrził; miôł ci przeca już trzidziyści dziewiyńć lôt, a jô dziepiyro szesnôście, nó chnet szesnôście, niy gôdej synek chop! Mogecie sie to wystawić? Co tam Tatulek lebo Mamulka... „Łojcze nasz, kieryś jes w niybiesiech...” – jak to idzie dalszij? Trza bóło suchać tyj naszyj zowitki, tyj naszyj katychetki Kulicki a niy szczyplać dziołszki pod bankóm, abo śmigać afki ku inkszym dziołchóm.
„Pierdut” jak gôdajóm starożytne Rzymiany! Niy żyja, niy ma mie, zatrzas żech sie, lebo utopiół, utónkôł jak harynek we fasce. Śleciôłech cheba na gymboke, na ibera? Bółech w niybie, abo ino mi sie tak zdôwało. Naobkoło biôło, lekuśko, jakosik muzyka wszandy słychać, tela tyż, iże widza jak na takij chmurce stoi świynty Pyjter, cheba ze Pónbczkiym. Muzyka sie robi corôzki głóśniyjszô, tak choby Doda abo skorzij niyboszczyk Michael Jackson wiskôł. Łod spodku (to cheba ze piykła) idzie swónd parszczónygo prosiôka, gorkigo wusztu i inkszego roztomajtego ci jôdła. Gryfne dziôblice tańciyrujóm jakisik taniec brzucha. A sam naobkoło siedzóm te nasze angyjbery, kiere nôjbarzij świynte za życiô byli.
Łocuciółech sie we Bielsku we lazarycie. Jescech dobrze niy prziszôł do sia po tym jakech do tego jezióra śleciôł a już ci by mie chnet jedna flyjgera cyckami udusióła, kiejech ino ślypia na tym szpitalnym prykolu łozewrził. Tak ci sie fest uradowała, iże jesce dychóm, iżech sie jesce do Pyjtra sie niy wykludziół. A musza sam dopedzieć, iże miała ci łóna dychać, aże miała... i możno łod tego czasu niy ciyrpia dziołchów ze takimi srogimi cyckami.
We łebie mi tómpało choby szlagcojg. Gynał tak, jak pôrã lôt po jakijsik dobryj balandze i słepaniu gorzôły ze kamratami. Ciyngiym mi sie zbiyrało na rziganie, we gymbie miôłech chobych żywego karasia łyknół do kupy ze jakim szlómym i waserflyjami.
Ikar, i jejigo fater Dedal mieli prziknółtlowane do graców krzidła, zbajstlowane ze piyrzô prziklyjbowanygo świyckóm, poflostrowane tóm świyckóm kurzicowe i gansine piórka. I łóni praskli do morza skuli tego, co za blisko klary, za blisko słóńca furgali i sie łónym ta świycka łozpuściyła, piyrza powylatywali, choby ci jakimu kokotowi kiej sie go sztrómym tyrpnie. Nó ale jô przeca tak wysoko niy furgôł, a i tyn szybowiec bół sztabilny, dobrze zbajstlowany... i to na zicher niy ze gansinego piyrzô.
Côłkô palica miôłech zabindowanô, boch sie bezmać festelnie we ta moja gowa prasknół. Takoch ci kopyrtka zrobiół, iżech sie znod blank na spodku, pod tym fligrym, miech z piôskiym wysuł mi sie na gowa, a jô blank ci sie niy poradziół ze putni wymetlać, i pewnikiym bółbych sie na zicher tónknół, kiejby niy jedna dziołcha, ftorô mie ze tyj wody retła, wysmyczyła na rant. Łod tego cufalu, to do dzisiôj móm jesce tako maluśko szrama na czole, kierôch dôwnij myjnóm (take we mółdzie byli po Zbyszku Cybulskim) – dekowôł.
Tela dobrze chocia, co mi jakisik sztrofy „milicijanty” niy dali, bo tam we tym miejscu kajżech śleciôł, bóło zakôzane szwimowanie, kómpanie.
Co sam dużo gôdać ? Łod tego lata przisiyngnółech, iże już blank, ale to blank niy byda... wlazowôł do wody na ibera, na gymbokie!!!
Bo tak sie medikuja, co ze tóm staroszkowóm powiarkóm ło tym, iże: „co mô wisieć, niy utónie” , to na isto niy ma tak do łostatka prôwda.
Wszyjsko sie fajniście napoczło, a i jesce lepszij sie skóńczyło. Na drugi dziyn po tym cufalu wypuściyli ci mie ze lazarytu. Tyn côłki „insztruktor” przijechôł ci bół pó mie staróm „pobiedóm” (boczycie jesce, co to bóło za autok?) i kiej my sie już na sóm wiyrch tego Żaru przikludziyli, wszyjskie mi zaśpiywali „sto lôt”, boch przi tym blank zaboczół, iże we dziesióntygo siyrpnia bół ci tyn mój gyburstak. I to niy skuli tego coch sie prasknół w łeb przepómniôłech ło tym wiela lôt jeżech stary.
A jô na isto kciôł być tyż takim fligermanym jak te, coch to łónych skorzij sam spóminôł. Jescech tyrôł dó nôs, na katowski Muchowiec, ale już ino ze takimi maluśkimi fligierkami, „modelami”, kiere my we Pałacu Młodzieży u póna Tomaszewskigo bajstlowali. Sóm tyż jesce żech bajstlowôł te bele jake, roztomajte fligry we dôwnyj modylarni we Domu Kultury na Lompy we Chorzowie (bół ci tam jedyn istny, kiery sie Kośmider mianowôł, i kiery miôł ci pierónym gryfnô cera, na isto gryfniyjszô niźli wszyjskie te fligry i fligerki). Ze tymi zbajstlowanymi fligrami i raketami, to my niyskorzij deptali na Piyrszego Môja we pochodzie, a kôżdy snôs sie festelnie asiół, jak niyskorzij my je wypuszczali w luft na chorzowskim Rynku, abo we Parku Kultury. To byli na isto gryfne czasy. Czowiek deptôł a to rółz do modelarni, a to juzaś na zolyty ze jakómsik libstóm, a poniykedy to i libsta sie przikludziyło do tyj modelarni... smarkatym sie kôzało pójńść fórt a samymu... to sie kôzôło tyj dziołsze sztrajchować te fligierki, chocia... niy ino fligierki i... niy ino sztrajchować.
A na śniku czowiek widziôł sie we lufcie, na takich srogich fligrach, na tych wywołanych myśliwcach, na bómbowcach, i ani by mi do palicy niy prziszło, jak mojimu kamratowi Paulkowi Bednorzowi, coby baniorzym łostać. My kcieli być kosmonautóma, jak Gagarin, fligermanami jak cółki dywizyjón 303. My tyż kcieli przefurgnóńć Atlantyk, łoblecieć ta naszô kula ziymskô naobkoło, zatym wylandować na Antarktydzie, abo jesce kajsik indzij... możno we Amazónii. Tego wszyjskigo tyż mi kamraty i kamratki winszowali przi gyburstaku na tyj górze Żar, a jô już sie widziôł ze roztomajtymi medalóma, krojcami na klôcie, wysztafirowany choby ruski jynerôł. A niyskorzij wszyjsko to praskło, choby mydlannô bańka, czowiek musiôł sie roboty richticznyj chycić, dochtory niy dali mi zezwolyństwa, cobych do Dęblina do tyj côłkij „szkoły orląt” poszôł.
I takech ci łostoł niyskorzij pofyrtanym inżyniyrym, we werku, kiery już blank idzie (co tam idzie! ślôz już do imyntu) na psy, i medikowôłech tak łod siódmyj do trzecij, rółz do roka jakisik urlaub, jakiesik wywczasy, i tak ci mi te côłke chnet siedymdziesiónt lôt śleciało.

_________________
Ojgyn z Pnioków