Świętochłowice - Forum bez polityki

Idzie to tyż posuchać na www.ojgyn.blog.onet.pl

Gǒdǒ sie łostatnio, a i roztomajte szałszpilery i inksze ludzie we telewizyji, durch nōm tuplikujōm, iże przinoleżi, coby dzieckōm cosik bez dziyń poczytać, coby i łōne same sie łodchlastli łodkuplowali łod kōmputōw, mobilniokōw i czego ci tam jesce a chyciyli sie za czytanie ksiōnżkōw. Przeca tela gryfnych jest, bōło, i pewnikiym jesce bydzie, a niy ino Harry Potter, i to we internecu abo we telewizyji. Jǒ tyż łod mojich modych lǒt akuratnie na wywczasy łostawiǒłech wszyjskie ksiōnżki, kierych niy miǒłech czasu, abo chańdzi bez cǒłki Pōnbōczkowy rok przeczytać. I chocia terǒzki nastali ci czasy CD-rōmōw, takich ci tam DVD, łozprawianiō bez SMS-y, niy wszyjskie jesce wyciepli blank na hasiok, niy zaboczyli, niy przepōmnieli, iże jes ci cosik takigo na świycie jak na isto dobrǒ ksiōnżka. Wiym tyż, iże terǒzki namǒwianie do lajstniyńciǒ sie ksiōnżki, i to niy blank tōnij, moge być łodebrane nikej wic, nikej szpas starego trepa, kej gynał sam u nǒs, na Ślōnsku, ludzie sōm corǒzki barzij chudobne. Nale, kciǒłech sam Wōm wszyjskim naporōnczyć, a tak prǒwdōm to dwie ksiōnżki, kiere napisǒł nasz chop, nasz Hanys, Chorzowiǒk, Władek Żernik, kierego cǒłkǒ familijǒ uplōncła sie tusam, kajsik miyndzy Logiewnikōma, Bytōniym, Szarlejym a Chorzowym. Niy gǒdǒ ci Łōn gynał kaj, ale łozprawiǒ ci jak mało fto ło tych kōntach, ło tych dziydzinach, coch to je przodzij spōmniǒł. Jedna sie mianuje „Pierōński kraj” a drugǒ – „Hanysy”, i jes to jedne i te same beranie ło takij richtik ślōnskij familiji. Dziwoczne jest te łozprawianie, beranie ło srogij familiji wywlyczōnyj ze Logiewnik, a kieryj życie połozciepowane jest i na Bytōń, i na Chorzōw, i sam bele kaj naobkoło. Idzie sam nojść swojskie klimy, cesty i sztreki take łod syrca, place i ludzi, kierych znōmy, i take niy tak blank zaboczōne fale, cufale i zdarzyniǒ.
Jakech pedziǒł u Niygo idzie nojść te sztreki na skrōty ze Logiywnik bez stary kiyrhof, smyntǒrz i łogrōdki do drōgi, kierǒ kupluje Katowice ze Bytōniym, do tych ci kolegranicznych bunkrōw, do dǒwniyjszyj rymizy sztrasynbanek i tego łogrodnictwa łod Gruszki lebo juzaś „Balzamgōrka” i szachta „Maryna”, kaj my, dzisiyjsze knakry (60-cio i 70-ciolytnie) uczyli sie na bednǒrkach fyrtać. Abo tyż spōminǒ sie ta krōtszǒ drōga kole „Paniynki” bez zegrōdki na hulica Niedurnego (dziw, iże tego miana bez cǒłkie piyńćdziesiōnt lǒt chorzowske rajce niy zwekslowali). Idzie trefić we tyj ksiōnżce i moja szula „Siedymnǒstka” (ło kieryj niyrōłz żech już łozprawiǒł) ze jeji rechtōrami ze kōńca śtyrdziystych i napoczniyńciǒ piyńćdziesiōntych lǒt. Jes i dǒwne Licyum im. Marii Curie-Skłodowskij ze niyłodżałowanyj pamiyńci profesorym Tyranym.
To wszyjsko jes miyjsce, kaj ta saga sie mǒ dziǒć, i pewnikiym sie dziǒła. Jes to miyjsce, plac blank inszky łod tych we cǒłkij Polsce, plac kiery przelazǒwǒł, kiery przeciepowali ze jednych gracōw do drugich, ze miymieckich do polskich, i na łodwyrtka, kierym reskiyrowali rōłz jedne, rǒłz druge, ale zawdy ci cudze. Barzij ważne sōm jednakowōż ludzie, kierzy we tych dziwocznych, ale tyż ciekawych czasach, żyli, sam sie plōncli, sam umiyrali. Richticzne Ślōnzǒki, kiere pozdajōm sie, iże sōm ino jedne na tym nǒjgryfniyjszym ze światōw. Nale tyż – jak to pisze Żernik – za knap miymieckie dlǒ Niymcōw, i za mało polskie dlǒ Polǒkōw skōndziś by łōni sie niy prrzikludziyli. Byli ci tōm łościōm, tōm kostkōm we chyrtōniu i dlǒ miymieckich beamtrōw, jak i do tyj „władzy” ło kierǒ prali sie we powstaniach, a kierǒ sie wrōciyła na ruskich pancrach we śtyrdziestym piōntym roku. Pisze ci na isto Władysław Żernik ło ludziach, łō nǒs (gǒdōm sam ło sōmsiǒdach dǒwnego pogranicza polsko-miymieckigo na trojoku drōg do Chorzowa, Bytōnia i Logiewnik), kierym na isto bǒło knap, brakowało tego, co sie mianuje „swojim wertym”, iże sōm na isto cosik we wercie. Bo tyż tyn nasz fyjler przinoleżǒł do gōwnych grzychōw samtyjszych Ślōnzǒkōw, kierzy za kǒżdǒ chańdź, coby łostać Polǒkiym lebo Miymcym – bulyli zawdy srogǒ cyna. Czytōmy ło richtik pometlanych, blank pofyrtanych losach cǒłkij familiji, kielich pokolyniōw jednyj i tyj samyj rodziny. Familiji kaj jedyn bracik prǒł sie do kupy ze tymi powstańcōma a drugi na łodwyrtka, po inkszyj zajcie frōntu; familiji kaj zarǒzki po wypraskniyńciu tyj drugij wojny światowyj gestapo brało do heresztu jednygo familijanta zakapowanego bez drugigo; zarǒzki juzaś po wojnie bōło ci gynał na łopak. Łostǒwǒł ino srogi jankor, żǒl a tyn cǒłki bajzel wypedziała, trōmfła do porzōndku powiyściowǒ Łucja (Lucija) do jejigo wnuka Rudika-Julijana:
– Ftoś ci nasrǒł do gowy... i wychechlǒł te gōwno ze twojim filipym – kiej niy poradziōł ci sie łōn skamracić.
Co jesce idzie ujzdrzić, wyczytać we tyj ksiōnżce? A idzie przeczytać richticzne słōwecka powiyściowyj Starki, iże: Polǒki lebo Miymce sōm sam, na tyj ziymi lecy kedy, drugda, czasami, a... Ślōnzǒki zawdy, i łod zawdy. Ślōnzǒki, kierych żywobyciǒ sōm diosecko pometlane i festelnie usmolōne, tak jak i życie Marty, kierǒ chocia bōła richticznōm Ślōnzǒrōm, gǒdała łostro do jeji kamratōw, przeciepowała łōnym, co sōm jak zaciukane barany, i iże „... swoje życiowe ambicje lokują w ciężkiej pracy pod ziemią, zaś wolny od płodzenia dzieci czas spędzają w swoich wypielęgnowanych ogródkach oraz na hodowaniu królików i gołębi ...” (toch musiǒł pedzieć po polskimu, cobych tego niy przełōnaczōł).
A tak richtik, to kiej sie czytǒ łoba tōmy, czowiek blank bezwiydnie gawcy sie we łokno, kaj już niy ma szachtōw, szybōw grubiannych a niyba na łodwieczerz niy rozfaklujōm łognie wylywanyj ze kolybōw szlaki. Dobre to jes, lebo złe? Zatrata naszyj industriji, naszych werkōw, grubōw i inkszych mecyji, to świyży luft, to czyste łokna, snożne szyby, blank biǒłe kragliki hymdōw wszyjskich nowomodnych „biznesmynōw”, nale to tyż już iber dwadziyściaprocyntowe bezrobocie, dwadziyścia procyntōw ludzi na śtymplu, elwrōw. I życie we zapierōnowanym kōłku niymocy, jankoru i złōści na te ci dobrodziyjstwo łodzyskanyj wolności (czy aby???), bo procnie idzie spokopić, iże :
Ślōnzǒki zawdy nachytajōm po zymbiskach, a kiej jim już łostatni wytrzasnōm, umiyrajōm – jak ci to za Giyrka gǒdali – „z poczuciem dobrze spełnionego obowiązku”, kiejby łod tyj łostudy i ciyrpiyniǒ nasporzyło sie łōnym jakisik „szlachytnōści”.
I jǒ tyż wiym i sōm znōm takich jak Emil, kiery „ ... urodziōł sie tukej we Logiewnikach, kiej byli tam Miymce, szkoła skōńczōł już za Polski. Po tym ci wypraskniyńciu wojny i wrōcyniu sie Miymcōw nazǒd, wziyni go siyłōm do tego wermachtu, ale ze wojynnego heresztu wrǒcǒł juzaś do gynał polskich Logiewnik”.
Nale, styknie tego jamrowaniǒ, a i spōminaniǒ tych niy nǒjlepszejszych czasōw, tych wszyjskich roztomajtych fali, kiere nǒs sam na Ślōnsku dopadli, kiere nōm niy jedyn hercszlak złōnaczyli; styknie. Ksiōnżka werci sie do gracy wziōńć i deczko, możno kiej bydzie jesce siōmpić – poczytać.

_________________
Ojgyn z Pnioków